Rota Aşısı ve Rota İshali Hakkında

Zengin-fakir, gelişmiş ülke, az gelişmiş ülke ayırmayan virüs: Rota virüsü. Bu açıdan bakıldığında ‘demokratik’ bir virüs. Ancak ülkenin gelişmişlik düzeyi ve rota virüs aşısı yapabilme kapasitesi virüsün bireyler üzerinde yaptığı zarar açısından belirleyici olabiliyor.

Covid 19 salgını nedeniyle tüm dünyanın virüs algısının ve virüsten korunma yolları konusundaki bilgilerinin çok arttığı bugünlerde rotavirüs ile ilgili bilgiler size artık biraz daha kolay anlaşılır ve hatta zaman zaman tanıdık gelecek.

Sağlık kuruluşlarına ve temiz suya ulaşımın zor olduğu az gelişmiş bölgelerde bebek, çocuk ve yaşlı ölümlerine yol açarken gelişmiş ülkelerde hele de aşısı yaygın yapılıyorsa çok daha az zarar veriyor.

Özellikle yaşlıların ⅓ ü hastaneye yatıyor ve bu hastaneye yatanların da ⅓ ü kaybediliyor ancak yine de sağlık kuruluşuna ulaşmak kolay olunca görece kayıplar azalıyor.

Hayatın ilk dört yılında ağırlıklı olarak Rotavirüs ishali,5-12 yaş arasında ise daha çok Noravirüs ishali görülüyor.

Gelişmiş ülkelerde doktor vizitlerinin en önemli nedeni Rota virüs ishali. Kişi 10-100 virüs alsa da yeterli.Corona virüslerdeki gibi spike- protein aracılığı ile hücreye tutunup hücre içinde hızla çoğalıyor.Barsak içine bol miktarda atılıyor. Rotavirüs ishali sırasında 1 ml gaitada 100000000000 virüs bulunabiliyor.

Virüs alındıktan 3-5 gün sonra klinik bulgular başlıyor.Kişi rota virüsü gaitasıyla aldıktan üç sonra atmaya başlıyor ve atılım 5. gün maksimuma çıkıyor.İshal ve virüs atılımı 10 gün kadar devam edebiliyor.

Olguların ⅓ ünde ateş de bulunuyor.

İshal nedeniyle hasta yatışlarının bebekler,küçük çocuklar ve yaşlılar arasında en önemli nedeni : Rota virüs. Hastane yatışlarında en önemli sebep dehidratasyon yani vücudun su kaybetmesi.

Rotavirüse dezenfektanlar etki etmiyor,çamaşır suyu etki ediyor.

Üst solunum yolu ile de bulaşabiliyor( gerçi daha az olarak ) En çok bulaş tıpta bizim fekal-anal yol tabir ettiğimiz virüsün bir şekilde ele bulaşması ve buradan ağzımıza girerek barsağımıza geçmesidir.Bu durumda el yıkamanın önemi bir kez daha karşımıza çıkmaktadır.

İlginç bir durum rotavirüün 6 metreye kadar bulaşabilmesi.Bu durumda mesela virüs ile infekte olmuş bir tuvalette sifon çekilirken banyodaki diş fırçasına gidebilir.Sifonların tuvaletler kapalı iken çekilmesinin önemi de burada.

Rotavirüs aşısı etkili ve güvenli bir aşı.Ciddi enfeksiyondan korumada % 98 etkili.Rotavirüs nedeniyle doktora başvurmaları da % 84 oranında azaltıyor bu aşı.Fazla bir yan etkisi yok.Hafif sayılacak kusma-ishal-iştah azalması nadiren görülüyor.

Rotarix ve Rotateq olmak üzere iki marka var ve her ikisi için de ilk dozun verilme zamanı bebek 6 haftalık- 15 haftalık arasında iken olmalı.

Rotarix iki doz olarak Rotateq üç doz olarak uygulanır.İkisi de etkili ve güvenli aşılardır.

İki rotavirüs aşısı dozu arasında en az 4 hafta olmalıdır.

Son doz da Rotarix için 24.haftaya dek,Rotateq için de tercihen 20-22 haftaya dek ancak şartlar öyle gerektiriyorsa en geç 32 haftaya dek uygulanabilir.

25 haftalığın üzerinde doğan prematüre bebeklere yine bebek 6 haftalık olduğu andan itibaren uygulanabilir.Hatta bebek 6 haftalık olana dek hastanede kalmışsa taburcu edilmeden rota aşısı verilebilir.

Doktorlar değişik uygulama tarihleri elbette seçebilirler ancak Rotarix için 3. ve 5. Ay muayeneleri sırasında Rotateq içinse örneğin 2,4,5. ay muayenelerinde veya 3,4,5.ay muayenelerinde  uygun olabilir.Diğer aşılarla eşzamanlı verilebilir rota aşıları. Hangi marka rotavirüs aşısı ile başlanmışsa onunla devam edilmelidir.

Ağız yoluyla verilen bir aşıdır.İğneli olmaması güzel bir yönüdür. Rota aşısı için getirildiklerinde bebekler çok tok olmazlarsa aşıyı daha güzel içerler.Aşı sonrası bebeklerin beslenmesinde sakınca olmaz.Beslenince kusan bebeklerde biraz beklense iyi olur.

Aşıya getirildiğinde bebeğin hafif ishal olması aşıyı erteletmez ancak orta ve şiddetli ishal olgularında ertelenmesi gerekir.

Aşı sonrası kusma veya tükürme olduysa aşının tekrarlanması önerilmez.Doğası gereği sindirim sistemine yapışan bir virüs aşısıdır çünkü.

Aşının uygulandığı bebeğin evinde  gebe olması sakınca yaratmaz.

Aşının uygulandığı bebeğin evinde bağışıklık sistemi sorunu yaşayan birey varsa o birey bebeğin altını birkaç hafta süreyle değiştirmesin önerilir.

Ciddi barsak sorunu ( kısa barsak sendromu-invaginasyon) geçiren bebeklere rotavirüs aşısı uygulanmaz.

Covid 19 salgını nedeniyle aşıların önemini çok iyi anladığımız için etkili ve güvenli rotavirüs aşısı gibi aşıların aslında çocuklarımız için ne kadar kıymetli olduğunu bir kez daha gördük.

Kızım rotavirüs aşısının olmadığı günlerde ben ihtisas yaparken o kadar ağır bir rotavirüs ishali geçirmişti ki kolera sanmış( o sıralar İstanbul’un bazı semtlerinde kolera salgını vardı ve ben hastaneden eve taşımış olabileceğimi düşünmüştüm) ve kaybedeceğimizden korkmuştuk.O sıralar daha birkaç ay önce yeni yapılmaya başlanan rotavirüs testi gaitadan yapılıp rotavirüs olduğunu anlayınca bir virüsün ne kadar güçlü bir ishal yaptığını ben ve ihtisas arkadaşlarım görüp çok şaşırmıştık.Doktor çocuğunda bile hastane yatışına sebep olmuş olan bu virüsten artık sizin çocuklarınız aşılarla korunma imkanına sahip. Bu şansını değerlendirin.