Anne Sütü İle İlgili Pratik Bilgiler
İLK 6 Ay Sadece Anne Sütü
ABD’de anne sütünü en çok veren kadınların yüksek gelir grubundan üniversite mezunu kadınlar olduğu anlaşılmıştır.Anne sütü ile emzirme doğumdan sonra ilk saatte başlatılmalıdır.Bebek anne yanında kalmalı ve 2-3 saatte bir her bir göğüste 15-20 dk kalacak şekilde emzirilmelidir.İlk haftalarda bebek ağlamasa da en fazla 4 saatte bir emzirilmelidir.
Bebek hastaneden 48-72 saatlikken taburcu edilmeli, 2-4 günlükken de mutlaka bir pediatri uzmanı tarafından görülmelidir.Bu hem anne sütünün değerlendirilmesi,hem de sarılık izlemi için gereklidir.Bu süreçte ortalama günde 6 kez idrar yapmalı,3-4 kez kaka yapmalıdır. Bebek 5-7 günlük olana dek anne sütünün gidişatı ve sarılık açısından izlenmelidir.İlk 6 ay sadece anne sütü hem bebeğin gereksinimlerini gidermek,hem de gerekli büyüme ve gelişmeyi sağlamak açısından yeterlidir.12 aydan önce anne sütünden kesilen bebeklere inek sütü değil demir katkılı formül mamalar verilmelidir.
Anne Sütü Verilemeyen Durumlar:
- Galaktozemili bebek emzirilemez.
- Annenin HSV ve CMV enfeksiyonları
- Annenin alkol veya uyuşturucu bağımlılığı
- Annede tedavi edilmemiş aktif tüberküloz
- Annede AİDS varlığı
- Annenin aldığı ilaçlar: radioaktive izotoplar
- Antimetabolitler
- Kemoterapi ajanları
- Annenin psikiyatrik rahatsızlıkları ve kullandığı anti psikiyatrik ilaçlar.
Yukarıda sayılan durumlarda anne bebeğini emziremez.
Anne Sütü Vermenin Anneye Faydaları:
1 – Anne sütü vermek oxytocin salınımını artırarak doğum sonrası kanamaların daha az olmasına ve rahimin daha hızlı küçülmesine yol açar.
2 – Anne emzirerek daha çok kalori harcar, eski kilosuna daha çabuk geri döner
3 – Doğum sonrasında kemik mineralizasyonu emziren annelerde daha sıktır
4 – Premenopozal meme kanseri ve over kanseri emziren kadınlarda daha az görülür
5 – Emziren anne bebeği ile daha sıkı temas kurar,aralarında daha sağlıklı bir ilişki kurulur
6 – Emziren anne başardım duygusunu yaşar ve kendine güveni artar
Anne Sütünün Sosyal ve Ekonomik Yararları:
1 – Anne sütü alan bebekler daha az hastalandıkları için ülke sağlık yönünden daha az harcama yapar.Anne de daha az hastalanan çocuğu için işinden daha az kalır.
2 – ABD’de yapılan araştırmaya göre (1993) İlk yıl Formula ile beslenen bebeğin yıllık mama masrafı 855 dolardır.
Anne sütünün ishal sıklığını ve şiddetini azalttığı,solunum sistemi rahatsızlıkları, orta kulak iltihabı, bakteriyemi,menenjit, idrar yolu enfeksiyonlarına karşı bebeği koruduğu bilinmektedir.Anne sütünün insüline bağımlı diabet ,chron hastalığı, ülseratif kolit, lenfoma, allerjik hastalıklar ve diğer kronik sindirim sistemi rahatsızlıklarını azalttığına dair çalışmalar mevcuttur.Ayrıca zeka üzerine olumlu etkilerinden de bahsedilmektedir.
Saklama
Anne sütünün en önemli avantajlarından biri saklanabilmesidir. Çoğunlukla anneden bebeğe verilir;dolayısıyla toplanma, hazırlanma tazelik gibi sorunları yoktur.Anne sütü inek sütü gibi değildir Sağılıp şişeye bırakıldığında yağlı kısım yukarıda birikir.Bu sütün bozulduğu anlamına gelmez.Çalkalamak gerekir.Her sağılan süt farklı görüntüde olabilir,çünkü çeşitli faktörler yağ içeriğini hatta rengini etkileyebilir.Emzirmenin veya sağmanın başındaki süt sonuna doğru olan sütten daha durudur,.çünkü ilerleyen dakikalarda anne refleksi meme ucuna daha fazla yağ gönderir.
Annenin sütünün rengi değişebilir.Kolostrum turuncu-sarıdır.Kolostrumdan normal süte geçiş 2 haftaya kadar bir zaman alabilir.Bu süre içinde renk sarıdan mavimsi beyaza döner.Anne sütünün rengi annenin yedikleri ve kullandığı ilaçlarla değişebilir.Meyve sularında,jelatinli tatlılarda bulunan gıda boyaları anne sütünün pembeye ya da pembemsi- turuncuya boyanmasına yol açar, Renk hafif yeşile dönerse yeşil sebzeler fazla yenmiş anlamına gelir.Donmuş süt sarımsı olabilir.Anne sütü pembemsi ise bu sütte kan olduğunu gösterir .Göğüs çatlakları kanamaya sebep olabilir.Anne sütündeki kan bebeğe zararlı değildir.
Koku:
Normalde anne sütünün hafif şekerimsi bir kokusu olur.Donmuş ve sonradan çözünen anne sütünün kokusu hafif sabunumsu olur,bebek de almayı reddedebilir.Bazı anneler sütleri derin dondurucu veya buzdolabına konmasa da biraz soğumaya başladığında hafif sabunumsu kokmaya başladığını ve bebeklerin bunu almadığını söylerler.Bu tip çok nadir görülen durumlarda anne sütünü bir miktar ısıtmak,sonrada hızlı bir şekilde soğutup dondurmak bu kokuyu ortadan kaldırır.Bu yağı sindiren enzimi inaktive eder ve yağ sindirimini durdurur.Ancak yüksek ısıtma başta vitamin C olmak üzere birtakım besinleri öldürür.
Anne Sütünü Saklama Kabını Seçmek
Anne sütü iyice kapanmış cam yada plastik kapta saklanmalı.Burada sözü edilen plastik berrak sert plastik (polykarbonate) veya buğulu sert plastik(polipropilen)tir.Derin dondurucu için süt torbaları pompaya adapte edilebilir.Bunlar mühürlü,önceden starilize kalın ve özel torbalardır.Fazla süt çözünmesini engellemek için depolanan sütün 60-120ml dozlarında olması uygundur.
Anne Sütünü Kısa Süreli Saklamak:
Yapılan çalışmalar anne sütünün bakteri üremesine dirençli olduğunu ve oda ısısında 10 saatte kadar saklanabileceğini göstermektedir.Buzdolabında saklama imkanı olmadığı zamanlar termoslardan yararlanılabilir.Süt 8 günden önce kullanılacaksa buzdolabında dondurulmadan bekletilebilir.Akılda tutulması gereken anne sütünün bebeğin o zamanki gereksinimlerini karşılamaya yönelik olduğudur.Bu nedenle süt ne kadar taze verilebilirse o kadar iyidir.
Saklanma Koşulları:
Anne, sütünü sağmadan ellerini yıkadıysa :
Zamanında doğmuş bebekte colostrum (ilk 6 gündeki) süt oda ısısında 27-32C ‘de 12 saat
Sonraki süt 15C’de 24 saat
19-22C’de 10 saat
25C’de 4-6 saat
Buzdolabında 0-4C’de 8 gün
Buzlukta 2 hafta,
Ayrı kapısı olan buzlukta 3-4 ay
Ayrı kapısı olan derin dondurucuda 6 ay ve üzeri
Donmuş sütü önce buzdolabında çözdürün sonra Ben-Marie yöntemi ile ısıtın.(51c ‘ye ısıtılmış kaba biberonu koyun)
Mikrodalga kullanmayın!
Sütü çözdürdükten sonra 24 saat bekletebilirsiniz.(buzdolabında)Tekrar dondurmayın
Anne Sütünün Yettiğini Nasıl Anlarız:
Bebeğiniz günde 5-6 kez altını ıslatıyorsa,günde 1-2 kez kakasını yapıyorsa ve ayda en az 600 gr alıyorsa anne sütü yeterlidir.